خبرگزاری مهر - گروه استانها - کوثر کریمی: خوزستان همواره در تولید محصولات مختلف کشاورزی مقام اول تا سوم کشور را به خود اختصاص داده و حجم تولیدات کشاورزی آن نزدیک به ۱۷ میلیون تُن است چرا که ۲۱۰ هزار بهره بردار و کشاورز در خوزستان فعالیت دارند.
تابستان سال گذشته به دلیل خشکسالی و کاهش ۵۹ درصدی آب ذخایر سدهای خوزستان باعث کاهش تولیدات زراعی کشاورزان خوزستانی شده بود؛ کشاورزان پایین دست حوضه کرخه حتی در زمستان ۱۴۰۰ با مشکل کمبود آب مواجه شدند و امسال نیز رودخانه کرخه دچار خشکسالی شده است.
سال گذشته محدودیت کشت تابستانه باعث اعتراض گسترده کشاورزان خوزستانی و در نهایت تجمع آنها مقابل استانداری خوزستان شد؛ خشکسالی از یک سو و تأمین نشدن کامل حق آبه هورالعظیم همراه با فعالیت‌های نفتی مضر برای زیست بوم تالاب از سویی دیگر باعث آسیب‌های جدی به زیست بوم جانوری تالاب و گاومیش‌های شهرستان دشت آزادگان شد.
سال گذشته «مسعود اسدی» رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، این وضعیت تنش آبی و خشکسالی شدید را پیش بینی کرد و خواستار ورود رئیس جمهور به بحران ملی خشکسالی کرخه شده بود.
ممنوعیت هر نوع کشت تابستانه در کرخه
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: بر اساس گزارش سازمان آب و برق خوزستان مبنی بر اعلام منابع آب حوضه‌های آبریز استان به ویژه در چهار حوضه اصلی کرخه، کارون، دز و مارون این سازمان درخواست تدوین الگوی کشت را از سوی سازمان جهاد کشاورزی خوزستان داشت.
خدارحم امیری زاده ادامه می‌دهد: جلسه شورای حفاظت منابع آب خوزستان با حضور معاون عمرانی استاندار برگزار و با بررسی میزان منابع آب موجود، منابع قابل تأمین برای کشت تابستانه تعیین شد.
او خبر می‌دهد: در حوضه کرخه امکان تأمین آب برای هیچ گونه کشت فصلی وجود ندارد و منابع آب کنونی فقط کفاف تأمین آب شرب و باغات دائمی را می‌دهد؛ حتی در زمینه حوضه‌های دیگر نیز وضعیت منابع آبی خوزستان تقریباً مشابه منابع آبی تابستان سال گذشته با یکسری تفاوت‌هایی در مخازن است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان اضافه می‌کند: با توجه به منابعی که در شورای حفاظت خوزستان مصوب شد، سازمان جهاد کشاورزی بر اساس نوع گیاهانی که می‌تواند در شرایط مدیریت بحران قرار بگیرد، الگوی کشت را تدوین کرده است؛ بنابراین با توجه به مصوبه مدیریت بحران خوزستان و کشور در همه حوضه‌های آبریز استان و حتی بالادست آن ممنوعیت کشت برنج اعلام شد و عملاً به هیچ وجه امکان تأمین آب برای کشت برنج وجود ندارد.
امیری زاده با اشاره به اینکه سطح مشخص و الگوی کشت تعیین شده و به کشاورزان ابلاغ می‌شود، یادآور می‌شود: کشت‌های جایگزینی که کشاورزان در الگوی کشت سال‌های قبل داشته‌اند و آشنایی کامل با آن شیوه کشت دارند و نیاز آبی خیلی کمتری نسبت به برنج دارند در الگوی کشت امسال نیز جایگزین شده است.
بارش باران تابستانه تأثیری در ذخایر منابع آبی خوزستان ندارد
محمد سبزه زاری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: بولتن پیش بینی فصلی (سه ماهه) سازمان کشوری برای خوزستان را ابتدای هر ماه به سازمان آب و برق خوزستان و مدیریت بحران استانداری ارائه می‌دهیم.
مدیرکل هواشناسی خوزستان ادامه می‌دهد: میانگین بارش کشور از بهمن سال گذشته تا اردیبهشت امسال کمتر از نرمال پیش بینی شده بود؛ البته در سواحل خزر نرمال، شمال شرق و امتداد زاگرس کمتر از نرمال و در سایر مناطق در محدوده نرمال تا کمتر از آن اعلام شد.
او عنوان می‌کند: بر اساس پیش بینی‌های انجام شده انتظار می‌رفت که بیشترین کاهش به ترتیب در بهمن سال گذشته و فرودین امسال بروز کند؛ البته در نیمه بهمن تا نیمه اسفند میانگین پارسال بارش در استان‌های در امتداد کوه‌های زاگرس کمتر از نرمال و در سایر مناطق کشور در محدوده نرمال تا کمتر از آن بود.
مدیرکل هواشناسی خوزستان با اشاره به نبود بارش در فصل تابستان برای این استان می‌گوید: برای اردیبهشت ماه امسال نیز بارش باران در حوضه کرخه، دز، کارون و مارون بارش پیش بینی می‌شود ولی این میزان بارندگی کم تأثیر خاصی در آورد رودخانه و ذخایر منابع آبی ندارد.
وضعیت سد کرخه بحرانی است
رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: میزان نزولات جوی در حوضه آبریز کرخه بسیار فاجعه بار و کمتر از نصف دوره نرمال است و به همین خاطر وضعیت سد کرخه و منابع آبی آن در حالت بحرانی قرار گرفته و شاید فقط توانایی تأمین آب شرب را داشته باشد.
مسعود اسدی ادامه می‌دهد: سال گذشته مقداری آب در ذخایر سد کرخه بود هرچند سازمان آب و برق خوزستان می‌گفت که این مقدار آب باید برای کشت پاییز ۱۴۰۰ باشد ولی به عنوان صنف کشاورزان درخواست رهاسازی آب در تابستان را داشتیم؛ بنابراین امسال هیچ آبی در سد کرخه وجود ندارد و حتی اگر دریچه‌ها را کاملاً باز کنند، دیگر آبی از آنها بیرون نمی‌آید و از این رو باید اولویت همه ما به ویژه کشاورزان بالادست کرخه باید تأمین آب شرب و دام‌ها باشد.
لزوم پرداخت معوض کشت به کشاورزان
او تأکید می‌کند: البته ما اعتقاد و درخواست مؤکد نسبت به تأمین معوض کشت برای کشاورزان به ویژه کشاورزان خُرد کرخه را داریم تا دولت این کمک را در نظر بگیرد چون معیشت مردم به خصوص در حوضه کرخه فقط از طریق کشاورزی تأمین می‌شود؛ چون در تابستان و زمستان سال گذشته آب مطمئن و مناسبی برای کشاورزان تأمین نشده و امسال با پرداخت معوض برای آنها این خسارت‌ها را جبران کنیم.
رئیس انجمن صنفی کشاورزان خوزستان با عنوان اینکه معوض کشت در ابتدای فصل پرداخت شود، می‌گوید: شخصاً با استاندار خوزستان درباره این موضوع صحبت کردم که استاندار به صورت جدی پیگیر انجام این پرداختی‌ها است.
| حوزه | راهکار |
| کشاورزی | پرداخت معوض کشت به کشاورزان |
| کشاورزی | مدیریت کشت‌های آب بر |
| کشاورزی | ایجاد کشت جایگزین |
اسدی یادآور می‌شود: بیش از ۶ سال است پیشنهاد دادم که صنایع استان در تأمین معوض کشت برای کشاورزان خوزستانی همکاری لازم را داشته باشند؛ این کار می‌تواند با تشکیل صندوقی برای آنها محقق شود، مثلاً در استان اصفهان پرداخت حدود یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان معوض کشت در سال گذشته را صنایع این استان برعهده گرفتند.
اسدی با اشاره به اینکه سال گذشته در حوضه کارون منابع آبی نه برای کشاورزی بلکه برای تولید برق در تابستان استفاده شد، ادامه می‌دهد: ابتدای فصل تابستان پارسال یعنی خرداد ماه که به آب کشاورزی نیاز بود، خروج آب کاهش یافت و در میانه‌های تابستان که به برق نیاز شد، خروجی آب به بیش از ۶۰۰ مترمکعب افزایش یافت؛ حتی سد مارد در خروجی خلیج فارس شکست و بعد از آن کشاورزان در ابتدای فصل پاییز گذشته در حوضه کارون با کمبود آب مواجه شدند.
وی توصیه می‌کند: از مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان درخواست دارم که مدیریت سد گتوند را از وزارت نیرو تحویل بگیرد چون به هیچ وجه مدیریت سد گتوند دست خوزستان نیست بلکه دست تهران است؛ بنابراین در سال جاری نباید اجازه داد حتی یک مترمکعب آب از این سد برای تولید برق در تابستان رهاسازی شود چون این حق کشاورزان است، طبق قانون برای تولید برق حق آبه ای باید در نظر گرفته شود که متأسفانه در نظر گرفته نشد و بلکه طبق قانون توزیع عادلانه آب با دولت بوده و وزارت نیرو صرفاً متولی مدیریت آن است.
آثار منفی مدیریت نادرست منابع آبی
فعال محیط زیست خوزستانی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر بیان می‌کند: تغییر اقلیم و افزایش گرمایش زمین بسیار جدی و آثار آن در خاورمیانه و ایران خیلی شدید است و در سال‌های اخیر همانطور که یخ‌ها در قطب آب شدند نیز یخچال‌ها و برف چال‌های زاگرس هم تحلیل رفته و کاهش یافتند.
کرامت حافظی اضافه می‌کند: حادثه‌های فروریختن غار یخی چما در کوهرنگ و غارهای یخی در لرستان همه هشدار بود و خشکی فاجعه بار چشمه بزرگ کوهرنگ (اولین سرشاخه انتقالی کارون که از سال ۳۲ به زاینده رود تزریق می‌شود) نشانه‌های بارز تنش‌های شدید در منابع آب شیرین کشور است که در این میان مدیریت غلط منابع آبی نیز مشکلات را تشدید کرد.
او تأکید می‌کند: قطعاً انتقال آب از سرشاخه‌های کارون برای مصارف غیرشرب به فلات مرکزی که با افزایش هزینه‌های تولید محصولات کشاورزی و صنعتی و به ویژه با آسیب به مبدا همراه است، منجر به افزایش ریزگردهای داخلی خوزستان و همچنین ایجاد تنش‌های اجتماعی می‌شود.
این فعال محیط زیست خوزستانی با اشاره به اینکه ساخت سدهای فراوان بالادست روی رودها مشکلات بسیاری را در پایین دست ایجاد کرده است، ادامه می‌دهد: توسعه صنایع آب بر در مناطق کم آب با تکیه بر انتقال آب منجر به بروز مشکلات فراوان در مدیریت آب کشور شده است؛ همچنین ترویج کشت‌های آب بر، نبود جایگزین کشت جدید برای کشاورزان، نادیده گرفتن تأمین حق آبه زیستی تالاب‌ها و تشدید کانون‌های ریزگردها از دیگر مشکلات در حال تشدید به دلیل کم آبی، مدیریت غلط منابع آبی و دست درازی بیش از حد به طبیعت است.
سازمان آب و برق خوزستان از پاسخگویی طفره می‌رود
به گزارش خبرنگار مهر، هرچند از سال گذشته گزارش‌های بسیاری در خصوص تنش آبی خوزستان و خشکسالی استان منتشر و راهکاری از سوی متولیان امر ارائه شد ولی سازمان آب و برق خوزستان همچنان از پاسخگویی به رسانه طفره می‌رود.
اصلاح مدیریت منابع آب ایران، توقف طرح‌های انتقال آبی که در تمام دنیا منسوخ شده، توقف سدسازی که در برخی کشورها حتی تخریب سدهای ساخته شده را به احترام محیط زیست انجام داده‌اند، توسعه و ترویج شبکه‌های آبیاری نوین، تعیین الگوی کشت متناسب با منابع آبی موجود، پرداخت خسارت و معوض کشت به کشاورزانی که معیشت خانواده آنها به کشت و کار گره خورده از مهمترین راهکارهای پیشنهادی و عاجل برای مدیریت وضعیت موجود است.
با توجه به آثار مشهود تغییرات اقلیمی زمین در ایران باید مدیریت منابع آبی کشور همسوی با محیط زیست و همچنین همگام با سیاست‌های جهانی (بر عدم دست درازی به اکوسیستم طبیعت تا حد امکان تمرکز دارد) فعالیت کند؛ همچنین از ساخت صنایع آب بر در استان‌های کویری و کم آب اجتناب و حتی اگر شده صنایع فعلی را به استان‌های دارای منابع آبی بیشتر و در کنار دریاها و رودخانه‌ها منتقل کند.
نظر شما